FILM. Książka o historii “Oświatówki”

Zarówno pierwszy, jak i drugi temat realizowany jest ze zwierzętami pozbawionymi pierwiastków estetycznych. Obora zaś jest mało fotogeniczna – tak przed laty specjalna komisja uzasadniała trudności reżysersko-operatorskie filmu “Przegląd rolniczy 2/56. Pielęgnacja racic i wpływ pielęgnacji na mleczność krów”.
Podobne recenzje i stenogramy dyskusji komisji kolaudacyjnych czy tzw. “obiektywki”, czyli ankiety działu kadr o reżyserach i operatorach, można znaleźć w książce “Oświatówka. 55 lat przygód z filmem krótkim”, wydanej przez Wytwórnię Filmów Oświatowych i Programów Edukacyjnych w Łodzi.
Z archiwum WFO
Licząca trzysta stron publikacja jest rezultatem, wręcz detektywistycznej pracy dwóch wieloletnich pracownic WFOiPE – Teresy Oziemskiej i Elżbiety Dreckiej-Wojtyczka. Jak piszą autorki: “Ta książka nie jest ani monografią naukową, ani popularnonaukową, ani pamiętnikiem, ani albumem, ani księgą jubileuszową. Jest wszystkim po trochu. Została utkana z okruchów pamięci, strzępów starych gazet, archiwalnych dokumentów, fotografii, filmowych kadrów”.
“Oświatówka. 55 lat z filmem krótkim” to historia jedynej istniejącej dotąd w Łodzi wytwórni, w której wyprodukowano ponad pięć tysięcy filmów dokumentalnych, a także fabularnych. Dzieje wytwórni śledzimy przez sylwetki najwybitniejszych związanych z nią twórców, począwszy od Karola Marczaka, Włodzimierza Puchalskiego i Jarosława Brzozowskiego, po Jerzego Bezkowskiego, Macieja Drygasa, Jacka Bławuta i Andrzeja B.Czuldę. Wśród przywoływanych przez autorki twórców są także ci, dla których praca w WFOiPE była tylko etapem w drodze do reżyserii filmów fabularnych, m.in. Wojciech Jerzy Has, Marek Koterski, Maria Zmarz-Koczanowicz, Jan Jakub Kolski czy Andrzej Barański, do dziś współpracujący z wytwórnią.
Moralność filmowców
Autorki oddały w książce głos samym filmom i ich autorom, a także krytykom i filmoznawcom. Ich wypowiedzi uzupełniają scenariusze, scenopisy i listy dialogowe filmów, a także niepublikowane dotąd sprawozdania kolaudacyjne, recenzje cenzorów, dużo mówiące o trudnościach i kompromisach, na które często musieli iść filmowcy. Dziś niektóre charakterystyki twórców, dokonywane przez dział kadr wytwórni, mogą wydawać się zabawne, jak choćby ocena “oblicza moralno-etycznego” Karola Marczaka, pioniera polskiego filmu naukowego: “Charakter skryty, mówiący co innego i robiący już co innego. Nieszczery, materialista. Do swoich współpracowników ustosunkowany źle jak dziedzic na swoim podwórku. Asystentom nie daje nauczyć się pracy, przeszkadza im i ciekawe lub trudne zdjęcia robił zawsze sam, nie dając dostępu asystentom”.
Książkę uzupełnia szczegółowe kalendarium historii WFOiPE (po polsku i angielsku) oraz pełna lista nazwisk twórców, którzy pracowali w wytwórni – Największy problem stanowiła selekcja materiału. Książka z powodzeniem mogłaby być dwa razy grubsza – wyjaśnia Andrzej Traczykowski, dyrektor WFOIPE – Mamy nadzieję, że starczy nam sił i pieniędzy, by wydać CD-ROM w pełni archiwizujący odnalezione materiały: dokumenty, wycinki prasowe, fotografie.
“Oświatówka. 55 lat przygód z filmem krótkim” miała swoją promocję na zakończonym wczoraj 41. Krakowskim Festiwalu Filmowym. Można ją zamówić w WFOiPE: listownie (93-106 Łódź, ul. Kilińskiego 210), faksem (0-42 681 96 48) lub pocztą elektroniczną (wfo@wfo.com.pl). Cena książki – 45 zł plus koszt wysyłki.
ANNA ŚWIERKOCKA