Film dokumentalny

Andrzej B.Czulda zrealizował w łódzkiej Wytwórni Filmów Oświatowych i Programów Edukacyjnych dokument „Cmentarz Orląt”.

Film przedstawia historię cmentarza od jego powstania do dziś. Ta jedna z najpiękniejszych nekropolii II Rzeczpospolitej została w 1970 r. zniszczona przez Rosjan, którzy urządzili w tym miejscu wysypisko śmieci i warsztaty. Dopiero ponad 20 lat później, dzięki porozumieniu władz polskich i ukraińskich, rozpoczęła się rekonstrukcja.
- Powstało już kilka filmów o Cmentarzu Orląt. W odróżnieniu od nich nasz film koncentruje się na ludziach, których groby tam się znajdują – mówi reżyser.
Z dokumentu można dowiedzieć się m.in., że jesienią 1919 r. przyjechało do Lwowa 16 pilotów amerykańskich, którzy stworzyli eskadrę lotniczą im. Tadeusza Kościuszki – jedną z najwaleczniejszych w wojnie polsko-bolszewickiej. Na lwowskim cmentarzu pochowano trzech poległych lotników z USA: por. Edmunda Gravesa, kpt. Artura H.Kelly’ego i por. G. MacCalluma. Jest też mogiła francuskich piechurów. Właśnie stąd w 1925 r. przeniesiono prochy animowanego obrońcy Lwowa do Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. W katakumbach, których strzegą płaskorzeźby aniołów, spoczywają polegli w 1918 r. miejscowi uczniowie i studenci. Najmłodszy miał dziewięć lat.
W filmie znalazły się materiały nakręcone przez ekipę Andrzeja B.Czuldy we Lwowie, a także archiwalne obrazy i zdjęcia z początków odbudowy nekropolii.
Scenariusz „Cmentarza Orląt” napisali reżyser filmu i płk Tadeusz Krząstek z departamentu wychowania i promocji obronności MON, jednocześnie pomysłodawca i konsultant filmu. Autorem zdjęć jest Zbigniew Kotecki.
Film powstał na zamówienie MON.
- Trwają rozmowy o emisji „Cmentarza Orląt” na antenie Telewizji Polskiej – mówi reżyser – Jeśli nie przyniosą skutku, dokument będzie dostępny na kasetach wideo.
ANNA ŚWIERKOCKA