Historia protestantyzmu i jego twórcy – Marcina Lutra. U schyłku średniowiecza, na progu epoki Odrodzenia, mimo ożywionego rozwoju życia społecznego, kulturalnego i politycznego, nadal dominującą rolę pełnił Kościół, narzucający swe zasady. Nawoływania do reform w jego łonie (m.in. Erazm z Rotterdamu) nie przynosiły rezultatów. W 1483 roku urodził się Marcin Luter. Studiował w Erfurcie nauki wyzwolone, później miał zająć się prawem. Ale w 1505 roku porzucił świeckie życie i wstąpił do zakonu augustianów. W 1507 roku uzyskał święcenia kapłańskie, w 1508 roku rozpoczął wykłady z filozofii i biblistyki w Wttenberdze. W 1512 r. uzyskał tytuł doktora teologii. W 1517 r. Kościół rozpoczął sprzedaż odpustów na budowę kopuły bazyliki św. Piotra w Rzymie. Luter zaprotestował przeciw takim praktykom. 31 X 1517 r. na drzwiach kościoła w Wittenberdze wywiesił 95 tez. Spowodowało to krytykę ze strony dostojników kościelnych. Po trudnych i burzliwych dyskusjach Lutra oskarżono o herezję. Bulla papieża Leona X groziła mu klątwą, spalił ją więc, jak czyniono z jego dziełami. Konsekwentnie bronił swoich poglądów, wysuwając program generalnych reform Kościoła. Odrzucał wiele zasad doktryny chrześcijańskiej (to, co było niezgodne z przykazami ewangelicznymi), uznawał tylko dwa sakramenty – chrzest i komunię, głosił potrzebę powszechnego dostępu do Biblii. W 1521 r. został skazany na banicję i wyjęcie spod prawa. Protektor Lutra, elektor saski Fryderyk Mądry, ukrył go na swym zamku w Wartburgu. Tu Luter przetłumaczył Biblię na język niemiecki. W 1529 r. sejm w Spirze zabronił propagandy luteranizmu. Zwolennicy reformatora złożyli protest – odtąd zwano ich protestantami. Do Polski protestantyzm przeniknął za czasów Zygmunta Starego i rozwijał się pod rządami Zygmunta Augusta. Jego wyznawcy korzystali z tolerancji panującej w naszym kraju. W 1546 r. w roku śmierci Lutra, sobór trydencki potępił protestantyzm. Kontrreformacja nie ominęła również Polski i choć nie płonęły w niej stosy, zakończył się okres tolerancji, a rozpoczęły się represje. Działalności tej przewodził zakon jezuitów, ale nie zdołano pokonać zwolenników Lutra. Dorobek wielu z nich wszedł do dziedzictwa kultury polskiej. Dziś największe skupisko protestantów w Polsce znajduje się na Śląsku Cieszyńskim Żyje ich w naszym kraju ok. 80 tyś., zaś liczba członków Kościoła ewangelicko-augsburskiego na świecie liczy ok. 70 milionów.

scenariusz, reżyseria, komentarz
Leszek Skrzydło
współpraca reżyserska
Andrzej B. Czulda
zdjęcia
Janusz Czecz
współpraca operatorska
Jacek Duszyński, Wojciech Chmielewski
redakcja
Maria Pakuła
konsultacja
prof. Witold Tyloch
opracowanie muzyczne
Henryk Rogala
dźwięk
Zofia Kucharska-Kowalik, Bogusław Kołodziej
montaż
Elżbieta Skrzydło
kierownictwo produkcji
Grzegorz Denys
prod. WFO,  rok 1988
gatunek
film oświatowy
dane techniczne
barwny 35 mm, 542 m